Marek Grobelny
30 cze 20223 min
Do najważniejszych czynników wpływających na zdolność kredytową zalicza się
wysokość dochodów do dyspozycji osoby ubiegającej się o kredyt,
źródła oraz systematyczność uzyskiwania dochodów,
aktualne obciążenia i zobowiązania kredytowe oraz poza kredytowe,
rodzaj oraz wysokość kredytu,
okres kredytowania,
rodzaj rat (równe lub malejące),
dotychczasowa historia kredytowa,
wiek kredytobiorcy,
liczba osób w gospodarstwie domowym,
wysokość wkładu własnego,
dodatkowe zabezpieczenia (np. inna należąca do kredytobiorcy nieruchomość).
Definicja zdolności kredytowej
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku – Prawo bankowe definiuje zdolność kredytową następująco:„Przez zdolność kredytową rozumie się zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie”.
Oceny zdolności kredytowej banki dokonują samodzielnie i posiadają z reguły własne, stworzone w tym celu dedykowane metodyki oddzielne dla osób fizycznych, oddzielne dla przedsiębiorstw. Badaniu zdolności kredytowej służy analiza kredytowa.
Badanie zdolności kredytowej
Elementy istotne w procesie badania zdolności kredytowej
Źródła spłaty kredytu – dochody
Koszty utrzymania
Koszty finansowe – zobowiązania finansowe
Czynniki wspierające proces badania zdolności kredytowej
Dokumenty i informacje przedstawiane przez kredytobiorcę
Bazy danych – zewnętrzne i wewnętrzne
Źródła spłaty kredytu - dochody
Na potrzeby oceny zdolności kredytowej bank wyznaczy poziom dochodów netto kredytobiorcy. Wysokość dochodów musi być stabilna w całym okresie kredytu.
Niektóre źródła (np. dochód z umowy o pracę w firmie rodzinnej) oraz składniki dochodów(np.premie nieregularne, nadgodziny,nagrody jubileuszowe)nie są uwzględniane przez banki. Szczegółowe zasady regulują procedury wewnętrzne banków.
Bank powinien określić zdolność kredytobiorcy do kreowania dochodów w całym okresie trwania umowy, zwracając szczególną uwagę na okres, w którym należy oczekiwać osiągnięcia przez kredytobiorcę wieku emerytalnego.
Koszty utrzymania gospodarstwa domowego
Gospodarstwo domowe – osoby spokrewnione lub niespokrewnione, wspólnie
zamieszkujące i utrzymujące się. Osoby samotne, utrzymujące się samodzielnie, to jednoosobowe gospodarstwa domowe (Rekomendacja S)
Koszty utrzymania gospodarstwa domowego uzależnione są od ilości osób w danym gospodarstwie domowym. Bank szacują te koszty w oparciu o deklaracje wnioskodawców oraz o dane statystyczne określane przez instytucje zewnętrzne
Dodatkowo do kosztów utrzymania mogą być doliczane stałe wydatki ponoszone np.: w związku z edukacją przedszkolną i szkolną, koszty utrzymania samochodu, ubezpieczenia oraz inne wydatki odzwierciedlone w wyciągach z rachunków bankowych
Koszty finansowe
Zobowiązania kredytowe:
w sektorze bankowym:
raty kredytów bankowych (raty kredytów walutowych powiększone o dodatkowe bufory) raty kredytów bankowych zaciągniętych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej,
rata wnioskowanego kredytu hipotecznego powiększona o parametr potencjalnego wzrostu stopy procentowej,
obciążenia z tytułu posiadanych limitów (ROR, karty kredytowe) – najczęściej jako określony % przyznanego limitu
w sektorze niebankowym
obciążenia z tytułu posiadanych limitów (ROR, karty kredytowe) – najczęściej jako określony % przyznanego limitu raty kredytów w firmach pożyczkowych raty pożyczek pracowniczych
Zobowiązania finansowe inne niż kredytowe – zobowiązania, z których klient nie może się wycofać, tj. wynikające m.in. z przepisów prawa lub mających charakter trwały i nieodwołalny:
zasądzone alimenty renty wypłacane przez wnioskodawcę renty wypłacane przez wnioskodawcę
Analiza zdolności kredytowej
Bank dzieli na dwie podstawowe części - ilościową i jakościową. Analiza ilościowa to przede wszystkim analiza sytuacji finansowej potencjalnego kredytobiorcy, a w tym:
uzyskiwane dochody
miesięczne koszty utrzymania (czynsz, opłaty za media itp.)
obecne zadłużenie, np. spłacane obecnie kredyty, wysokość zadłużenia z kart kredytowych, dostępne limity, poręczone kredyty
Mówiąc najogólniej bank porównuje nasze przychody i nasze wydatki w skali miesiąca, aby stwierdzić czy zostają nam jakieś nadwyżki, które mogą posłużyć do spłaty nowego kredytu.
Musimy pamiętać, że dla banku dość istotne jest źródło dochodów (np. umowa o pracę, umowa zlecenie itp.), które w każdym przypadku musi być legalne.
Druga część analizy to analiza jakościowa czyli sprawdzenie takich danych, które mają istotny wpływ na skłonność przyszłego klienta do wywiązywania się z zaciągniętych zobowiązań tzn.:
wiek, stan cywilny, liczba osób będących na jego utrzymaniu, status mieszkaniowy i majątkowy, wykształcenie, staż pracy, wykonywany zawód, zajmowane stanowisko
historia kredytowa, która pokazuje, czy dana osoba sumiennie spłacała wcześniej zaciągnięte zobowiązania finansowe
W trakcie analizy zdolności kredytowej bank pobiera raport z BIK, aby dowiedzieć się czy aktualnie posiadamy jakieś zobowiązania i jak spłacaliśmy nasze wcześniejsze kredyty lub pożyczki.