Rodzaje stóp procentowych w Polsce
Narodowy Bank Polski obecnie ustala pięć stóp procentowych, z których każda w odmienny sposób otwiera ścieżkę dojścia banku komercyjnego do płynności oferowanej przez Narodowy Bank Polski.
Są to:
-
stopa referencyjna,
-
stopa kredytu lombardowego,
-
stopa depozytowa,
-
stopa redyskontowa weksli,
-
stopa dyskontowa weksli.
Stopa referencyjna określa poziom rentowności bonów pieniężnych emitowanych przez NBP.
NBP emituje bony pieniężne, jeśli chce zmniejszyć ilość płynnych środków na rynku międzybankowym. Krótkoterminowe (najczęściej 7-dniowe) transakcje kupna/sprzedaży bonów pieniężnych służą regulowaniu płynności na rynku międzybankowym i nazywają się operacjami otwartego rynku.
Poziom stopy referencyjnej wpływa bezpośrednio na poziom WIBOR. Tym samym ten rodzaj
stóp procentowych wpływa na koszt kredytów udzielanych przez banki komercyjne. Im niższy
poziom stopy referencyjnej, tym niższe są koszty kredytów bankowych dla klientów instytucjonalnych
oraz detalicznych i odwrotnie. Stopa referencyjna służy także do określania
maksymalnych odsetek wynikających z czynności prawnej. Wartość ta nie może w stosunku
rocznym przekroczyć dwukrotności sumy stopy referencyjnej NBP i liczby 3,5%. Obecnie, kiedy
stopa referencyjna wynosi 0,1% maksymalne odsetki wynikające z czynności prawnej nie
mogą być większe niż 2×(0,1%+3,5%), czyli 7,2%.
Stopa kredytu lombardowego jest to oprocentowanie pożyczki udzielanej przez NBP bankowi
komercyjnemu pod zastaw papierów wartościowych. Jest ona wykorzystywana do określania maksymalnego oprocentowania kredytów na rynku międzybankowym. Oznacza to, że obniżanie stopy lombardowej będzie obniżało górną granicę kosztu pieniądza pozyskiwanego przez banki.
Stopa depozytowa określa wysokość oprocentowania jednodniowych depozytów banków komercyjnych, które są deponowane w Narodowym Banku Polskim. Oznacza to, iż stopa depozytowa wpływa na poziom rentowności lokat i depozytów składanych przez Polaków w bankach komercyjnych. Im wyższy jest poziom stopy depozytowej, tym wyższa jest rentowność depozytów w bankach komercyjnych.
Stopa redyskontowa weksli określa cenę skupu weksli przez NBP od banków komercyjnych,
które to weksle wcześniej bank komercyjny zdyskontował (kupił po cenie niższej od nominalnej) od swojego klienta (przedsiębiorstwa), przyjmując weksel jako zabezpieczenie udzielonego mu kredytu. Cena skupu weksli przez NBP od banków komercyjnych jest określana poprzez stopę redyskonta, ponieważ weksel jest drugi raz dyskontowany, stąd przedrostek „re-”. Bank komercyjny korzysta z tej możliwości wówczas, jeśli chce mieć wcześniej dostęp do gotówki niż określa to termin zapadalności weksla wystawionego przez klienta.
Stopa dyskontowa jest to cena, którą płaci bank komercyjny Narodowemu Bankowi Polskiemu
za udzielony kredyt pod zastaw weksli własnych przedsiębiorstw wystawionych jako zabezpieczenie kredytów obrotowych. Dyskonto weksli jako instrument polityki pieniężnej pojawia się w palecie instrumentów NBP w sytuacjach kryzysowych, jako dodatkowa możliwość wsparcia płynności banków komercyjnych. Wcześniej instrument ten zaoferowano w styczniu 2010 r. oraz w kwietniu 2020 r.